Spis treści
Warszawska Syrenka ukrywa się wszędzie! Znajdziemy ją nie tylko na rynku Starego Miasta, ale i na Nowym Świecie, w centrum, czy na Mokotowie. Wystarczy tylko odpowiednio poszukać!
Wybierz się ze mną w trasę śladami warszawskiej syrenki!
#1 Pałac Blanka
Wybudowany w drugiej połowie XVIII w. przez S.B. Zuga. Jednym z właścicieli był bankier Piotr Blank. Na organizowane przez niego sobotnie obiady przybywał sam król Poniatowski. Przed II Wojną Światową pałac był budynkiem reprezentacyjnym prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego. W pierwszych dniach Powstania Warszawskiego na dziedzińcu zginął Krzysztof Kamil Baczyński.
#2 Pałac Jabłonowskich
Wybudowany w drugiej połowie XVIII w. przez Dominika Merliniego i Jakuba Fontanę, jednak obecny wygląd nawiązuje do neorenesansowego projektu Jakuba Orłowskiego. Od 1819 r. pełnił funkcję ratusza miejskiego. Od drugiej połowy XIX w. na wieży była dyżurka strażacka. Zburzony podczas wojny. Odbudowany dopiero w 1997, ale bez oryginalnego wnętrza (zwróćcie uwagę, że piętra nie pokrywają się z oknami).
#3 Warszawska syrenka na Osiedlu za Żelazną Bramą
Wybudowane w latach 60 XX w. Jak na swoje czasy było nowatorskie i luksusowe (np. miało wysokie okna, nowoczesny system przeciwpożarowy), choć podobno towarzysz Gomółka chciał, by umieścić w blokach wspólne kuchnie i łazienki dla wielu mieszkań. Osiedle możemy zobaczyć m.in. w „Misiu”. Przy ul. Granicznej stoi żelbetowy pomnik Syrenki z 1972 roku autorstwa Ryszarda Kozłowskiego.
#4 Szeroki Dunaj
Plac wyznaczono razem z założeniem miasta pod koniec XIII w. Od XVII w. działał tu targ rybny a od początków XIX w. sprzedawano kwiaty i warzywa. Mieściły się przy nim także jatki rzeźnicze i cech szewców. W domu pod nr-em 5 mieszkał szewc Jan Kiliński – warszawski bohater Powstania Kościuszkowskiego. Nazwa placu pochodzi od bijącego tu strumienia Dunaj. To właśnie w nim wg legendy o Warsie i Sawie pływała Syrenka warszawska. Obecnie w miejscu źródła stoi studnia z wizerunkiem syrenki.
#5 Syrenka warszawska z Rynku Starego Miasta
Główny plac miasta od jego początków w XIII do XVIII w. Od XV wieku stał na nim gotycki ratusz, zburzony na początku XIX w. po przeniesieniu władz miasta w nowe miejsce. W połowie XIX w. w jego miejscu powstała fontanna ozdobiona pomnikiem syrenki dłuta Konstantego Hegla. Na początku XX w. każdą ze stron rynku nazwano nazwiskiem zasłużonej dla Warszawy postaci: pn. – Jana Dekerta, pd. – Ignacego Zakrzewskiego, zach. – Hugona Kołłątaja i wsch. Franciszka Barssa.
#6 Królikarnia
Za czasów saskich mieścił się tu zwierzyniec, w którym polowano na króliki. Pod koniec XVIII w. powstaje w tym miejscu zaprojektowany przez Dominika Merliniego dla szambelana królewskiego Karola de Thomatis klasycystyczny pałacyk. W czasie Insurekcji rezydował w nim Tadeusz Kościuszko. Obecnie działa tu muzeum poświęcone pracom Xawerego Dunikowskiego, utworzone w 1965 – pierwszą rocznicę śmierci rzeźbiarza. A gdzie jest warszawska Syrenka? Tuż przed głównym wejściem do pałacu.
#7 Archikatedra św. Jana Chrzciciela
Świątynia wykształciła się w XIV w. z zamkowej kaplicy. Pod koniec XIV w. stanął tu murowany gotycki kościół. W 1798 zyskał godność katedry a 20 lat później archikatedry. W czasie Powstania Warszawskiego został ciężko uszkodzony w wyniku wybuchu niemieckiej miny samobieżnej. Świątynia odgrywała ważną rolę w życiu państwa. Odbywały się tu śluby królewskie, koronowano dwóch władców Polski, zaprzysiężono także Konstytucję 3 maja. W podziemiach pochowanych jest wiele znamienitych postaci, m.in. Stanisław August Poniatowski, ostatni książę mazowiecki Janusz III, Henryk Sienkiewicz, czy Ignacy Paderewski.
#8 Pole Moktowskie
Powstały na początku XIX w. kompleks parkowy początkowo służył jako plac manewrowy dla wojska, następnie w połowie XIX w. przy ulicy Polnej utworzono pierwszy w Warszawie tor Wyścigów Konnych (istniał do lat 30. XX w.). Na początku XX wieku na Polu działało towarzystwo lotnicze Aviata, które wybudowało tu pierwsze warszawskie lotnisko komunikacyjne. Pełniło ono swoją funkcję do wybuchu II Wojny Światowej. To stąd startowali na swój lot dookoła Europy Żwirko i Wigura. Po wojnie teren częściowo zabudowano, tworząc także park. Na jego terenie w 2010 stanął pomnik Syrenki „Pani S”.
#9 IV Zgrupowanie GURT
Zgrupowanie wojsk AK walczące w Powstaniu Warszawskim na terenie Śródmieścia i Woli. Nazwa formacji wywodzi się od pseudonimu dowódcy – kpt. Kazimierza Czapli. W 1944 w skład Zgrupowania oprócz sztabu i czterech kompanii wchodziła 2 Harcerska Bateria Artylerii Przeciwlotniczej „Żbik”, składająca się z harcerzy 21 WDH im. Ignacego Prądzyńskiego. Powstańcy zdobywali m.in. Dom Kolei przy ul. Złotej, Hale Mirowskie, pomagali też w zdobyciu budynku PASTy przy ul. Zielnej. A gdzie jest Syrenka warszawska? Zgrupowanie upamiętnia tablica z syrenką na ścianie CXIX LO im. Jacka Kuronia na rogu Jana Pawła II i Złotej.
#10 Ulica Rakowiecka
Dawna doga rolna prowadząca do wsi Rakowiec. Obecnie jedna z ważniejszych ulic Górnego Mokotowa, choć do Rakowca nie prowadzi, nazwa pozostała. Znajdują się przy niej m.in. budynki dwóch warszawskich uczelni – SGGW i SGH, areszt śledczy powstały na początku XX w. jako carskie więzienie, czy sanktuarium św. Andrzeja Boboli. Na rogu ulicy Puławskiej mieszkał znany dziennikarz i twórca chwytliwych haseł reklamowych – Melchior Wańkowicz, zaś na rogu Łowickiej na początku XX wieku powstał pierwszy sklep Warszawskiej Spółdzielni Spożywców „Mokotów”, który upamiętnia tablica ozdobiona wizerunkiem syrenki.
#11 Wiadukt Markiewicza
Powstały na początku XX w., utrzymany w stylu eklektycznym autorstwa Stefana Szyllera. Nosi imię Stanisława Markiewicza – lekarza, twórcy pierwszych polskich kolonii dla dzieci, inicjatora systematycznych badań dla uczniów i jednego z projektantów miejskiego systemu kanalizacji. Syrenkę zaprojektował Jan Woydyga.
#12 Baza MPO na Mokotowie
Pierwsze służby porządkowe w Warszawie powstały w 1927 roku jako Zakład Oczyszczania Miasta. Od tego czasu pracowały nieprzerwanie, aż do połowy XX w. kiedy zostały przekształcone w MPO. Przy zbiegu ulicy Sandomierskiej z Madalińskiego znajduje się zabytkowy, modernistyczny kompleks zabudowań mieszczący warsztaty techniczne i zajezdnię dla śmieciarek. Nad dawnym wejściem głównym znajduje się medalion z syrenką wyrzeźbioną przez Zygmunta Otto.
#13 Zespół Szkół przy Różanej
Wybudowana w latach 30-tych. Przed wojną imię gen. Juliana Stachiewicza, lecz obecnie jest to zespół szkół im. Stefana Starzyńskiego. Podczas Powstania Warszawskiego została zdobyta przez żołnierzy kompanii B 3 płk AK „Baszta”. Na wyblakłej ścianie można zobaczyć przedwojenny wizerunek syrenki i napis „szkoła powszechna”.
#14 Filtry
Powstały w drugiej poł. XIX w. z inicjatywy prezydenta miasta Sokratesa Starynkiewicza, jako element systemu kanalizacji Williama Lindleya. Były zbudowane z materiałów najwyższej jakości i zaopatrywały w wodę pitną całą Warszawę. W latach 30-tych zaczęto chlorować wodę. Filtry były cały czas rozbudowywane oraz modernizowane i pełnią swą funkcję do dziś.
#15 Ogród Saski
Powstały na przełomie XVII i XVIII w. jako element założenia pałacowego króla Augusta II Mocnego. Od lat 20 XVIII w. był dostępny dla wszystkich, będąc pierwszym ogrodem publicznym w Polsce. W połowie XIX w. park ozdobiły elementy systemu wodociągów Henryka Marconiego – fontanna i wieża ciśnień z fryzem ozdobionym wizerunkami warszawskich syrenek. Po wojnie przez część Ogrodu przebito ulicę Marszałkowską.
#16 Pomnik Bitwy pod Monte Cassino
Pomnik autorstwa Kazimierza Zemły odsłonięto w 1999 roku. Upamiętnia on jedną z ważniejszych bitew II Wojny Światowej, pomiędzy aliantami a Niemcami, w której zasłużyli się polscy żołnierze z Armii Andersa . Celem potyczek było otwarcie wojskom sprzymierzonym drogi do Rzymu. Zwycięstwo zostało okupione krwią, lecz przyczyniło pośrednio się do upadku faszystowskiego reżymu we Włoszech.
#17 Hale Mirowskie
Dawniej zwane Hallami Targowymi. Wybudowane na przełomie XIX i XX w. wg projektu Ludwika Panczakiewicza. Do II Wojny Światowej były największym obiektem handlowym w Warszawie. Zniszczone w trakcie Powstania Warszawskiego. W 1948 przez chwilę funkcjonowała tu zajezdnia autobusowa. Następnie, po odbudowie we wschodniej hali, zwanej Halą Gwardii miał swoją siedzibę Milicyjny Klub Sportowy „Gwardia” (obecnie została jedynie sekcja bokserska), a zachodnia w dalszym ciągu pełniła funkcje handlowe.
Warszawska syrenka – gdzie ją znaleźć?
Żeby ułatwić Ci poszukiwania, przygotowałam mapkę z naniesionymi wszystkimi powyższymi punktami – daj znać w komentarzu, jak znajdziesz inną warszawską syrenkę 😉 Chętnie dodam do listy!
Za pomoc w przygotowaniu oryginalnych materiałów i zdjęć, dziękuję Jackowi i Wołosiowi.
